Mentorschap is een grote verantwoordelijkheid. Tegelijkertijd zijn er ook grenzen. Je mentor is niet overal verantwoordelijk voor. Bovendien zijn er beslissingen die hij niet mag nemen. Die zijn aan jou zelf voorbehouden. Of aan de zorgverleners, vanuit hun professionele verantwoordelijkheid.
Geldzaken
Je mentor gaat niet over je geldzaken, je vermogen of je bezittingen. Kun je die zelf niet goed beheren, dan zal de rechter hiervoor een bewindvoerder aanstellen.
De enige uitzondering op deze regel is het beheer van een persoonsgebonden budget voor zorg. Dat beheer kan een mentor wel voor je verzorgen. Maar dat is niet verplicht.
- Veel particuliere mentoren zullen deze taak liever aan een bewindvoerder overlaten, als die er is.
- Regionale stichtingen mentorschap beheren meestal geen persoonsgebonden budgetten voor hun cliënten. Dat is geen taak die ze aan hun vrijwilligers willen opdragen.
- Professionele mentoren kunnen dit vaak wel doen. Vooral als ze werken op een kantoor waar ook bewindvoerders werken, met gespecialiseerde financiële kennis.
Hoogstpersoonlijke beslissingen
Je mentor mag geen ‘hoogstpersoonlijke beslissingen’ voor jou nemen. Wat dat precies inhoudt staat niet altijd in de wet. Maar de afgelopen jaren is wel meer duidelijk geworden door richtlijnen in de zorg en door uitspraken van rechters. Ga er daarom vanuit dat je curator de volgende beslissingen niet mag nemen.
- Je mentor mag niet namens jou vragen om euthanasie. Hij mag wel meedenken en meebeslissen met de zorgverleners over de zorg in jouw laatste levensfase.
- Je mentor mag niet namens jou een niet-reanimeren verklaring afgeven. Hij kan wel aan je zorgverleners vertellen dat hij weet dat je in een bepaalde situatie niet gereanimeerd wilt worden. De beslissing hierover is vervolgens aan de arts of verpleegkundige.
- Je mentor mag niet vragen om afbreking van je zwangerschap.
- Krijg je psychische zorg, dan mag je mentor niet beslissen over anticonceptie. De Hoge Raad heeft beslist dat de ggz-instelling onvrijwillige anticonceptie alleen mag toepassen als dat om medische redenen noodzakelijk is en niet als eerste doel heeft om zwangerschap te voorkomen. Deze anticonceptie moet dan onderdeel uitmaken van onvrijwillige zorg, opgelegd volgens de regels van de Wet verplichte ggz. Of deze regels ook gelden in de onvrijwillige zorg aan mensen met een verstandelijke beperking (onder de Wet zorg en dwang) is nog niet duidelijk. Hier heeft een rechter zich tot nu toe nog niet over uitgesproken.
- Hoewel het wettelijk onduidelijk is en de meningen hierover verschillen, ligt het niet voor de hand dat je mentor beslist over vaccinatie waar je zelf op tegen bent.
Onvrijwillige zorg
Je mentor mag op eigen initiatief of op verzoek van de zorginstelling geen beslissingen nemen die vallen onder de wetgeving voor onvrijwillige zorg. Je mentor mag bijvoorbeeld niet beslissen dat je bepaalde medicatie krijgt die je niet wilt. Of je verbieden om naar buiten te gaan, bezoek te ontvangen, mensen te bellen of persoonlijke contacten te onderhouden.
Als het al nodig is om jouw vrijheid te beperken, dan zijn de beslissingen hierover niet aan je mentor, maar aan de zorginstelling. Zij zijn daarbij gebonden aan de regels van de Wzd (voor mensen met een verstandelijke beperking of dementie) of aan de regels van de Wvggz (voor mensen met een ernstige psychische aandoening). Vaak is hiervoor een rechterlijke machtiging nodig. De zorginstelling moet deze verboden dan opnemen in het zorgplan. Je mentor heeft wel een stem in dat zorgplan. Maar verder dan dat gaat zijn verantwoordelijkheid niet.
