Dementeren is een sluipend proces. Je verstandelijke vermogens gaan achteruit. Niet alleen je geheugen, maar ook vaardigheden als rekenen, lezen en schrijven. Ook autorijden en omgaan met geld kunnen op den duur niet meer lukken. Als je zelf, je partner, ouder of andere naaste (beginnende) dementie heeft, dan kan het nodig zijn om actie te ondernemen. Je wilt je geldzaken en je zorgzaken samen goed regelen. Op een manier die bij je past en die voor je naasten goed is uit te voeren. Er zijn hiervoor verschillende mogelijkheden. Wacht hier niet te lang mee!
Doe het in ieder geval op een moment dat je wilsbekwaam bent. Alleen dan kun je rechtsgeldig wilsverklaringen opstellen en iemand uit je omgeving machtigen om die uit te voeren als je dat zelf niet meer kunt. Bijvoorbeeld in een levenstestament.
Wilsverklaring
Zolang je zelf ter zake wilsbekwaam bent, kun je in een schriftelijke verklaring allerlei dingen vastleggen. Bijvoorbeeld over wat er met je vermogen moet gebeuren als je zelf niet meer in staat bent om dat te beheren. Of hoe de zorg aan jou eruit zou moeten zien. Of juist niet. Vaak gaat een wilsverklaring ervan uit dat je níet wilt dat bepaalde dingen gebeuren. Bijvoorbeeld een niet-reanimeren verklaring.
Een wilsverklaring is rechtsgeldig als je die hebt opgesteld op het moment dat je de gevolgen goed kon overzien. Anderen moeten zich eraan houden. Bijvoorbeeld artsen of andere zorgverleners. Maar ook je vertegenwoordiger, die voor jou belangen opkomt als je dat zelf niet meer kunt. Toch hebben professionals en vertegenwoordigers ook een eigen verantwoordelijkheid. Je kunt bijvoorbeeld in een wilsverklaring geen behandeling afdwingen. Of opname in een zorginstelling voorkomen als die nodig is om ernstig nadeel voor jou te voorkomen. Jouw ‘verzet’ geeft dan niet altijd de doorslag.
- Lees hier meer over de wilsverklaring.
Volmacht
Met een volmacht kan iemand namens jou optreden. Bijvoorbeeld rekeningen betalen vanaf jouw bankrekening. Of beslissingen nemen over de zorg, als je dat zelf niet meer kunt. Je kunt zo’n volmacht alleen afgeven op het moment dat je in staat bent om hierover een weloverwogen beslissing te nemen. Degene die de volmacht krijgt heet ‘de gemachtigde’.
Je kunt in de volmacht allerlei voorwaarden opnemen. Bijvoorbeeld dat de volmacht pas ingaat op het moment dat je zelf wilsonbekwaam bent geworden. Of dat de gemachtigde zich aan gepaalde regels moet houden. Bijvoorbeeld geen schulden maken. Of verantwoording afleggen aan de (rest van de) familie.
- Lees hier meer over de volmacht.
Levenstestament
Een levenstestament is in feite een verzameling volmachten en wilsverklaringen, opgesteld door een notaris. Voordeel hiervan is dat de notaris hierin gespecialiseerd is. Hij kan je goed adviseren over wat verstandig is in jouw situatie. Hij kijkt bovendien goed of je inderdaad wilsbekwaam bent op het moment dat hij het levenstestament opstelt. Anderen kunnen daar dan op vertrouwen. Bij zelf opgestelde wilsverklaringen en volmachten ontstaat daar soms onduidelijkheid over. Je kunt het levenstestament laten inschrijven bij een centraal register, zodat het voor iedereen (via een notaris) beschikbaar is. Nadeel is dat een levenstestament geld kost. Een notaris is een gespecialiseerde jurist met een hoog tarief.
- Lees hier meer over het levenstestament.
Vertegenwoordiging
Ben je op een gegeven moment niet meer wilsbekwaam, dan heb je iemand nodig die jou vertegenwoordigt. Vaak kun je tevoren aangeven wie dat zou moeten zijn. Het kan je gemachtigde zijn of iemand van de familie, maar ook een curator, bewindvoerder of mentor die door de kantonrechter is aangewezen. In alle gevallen is je vertegenwoordiger gebonden aan jouw eerdere wilsverklaringen. Bovendien zal je vertegenwoordiger jou zoveel mogelijk de ruimte geven om zelf te beslissen. Moet hij toch namens jou beslissen, dan doet hij dat waar mogelijk in overeenstemming met wie jij bent en hoe jij in het leven staat (of stond). Hij houdt hierbij ook rekening met jouw culturele en religieuze identiteit.
- Lees hier meer over vertegenwoordiging bij dementie.
Meer informatie
Betrouwbare informatie over dementie en eigen regie op andere websites.
- Lees meer over verschillende vormen van dementie en de gevolgen voor jezelf en voor je naasten op de website van Alzheimer Nederland.
- Ook de Hersenstichting Nederland geeft goede informatie over dementie, de kenmerken, oorzaken, mogelijke behandelingen en de gevolgen.
- Lees meer over eigen regie in de zorg, op de website Zorg voor beter.
