Wettelijke vertegenwoordigers zijn door de kantonrechter benoemd tot curator, bewindvoerder of mentor. Wettelijke vertegenwoordiging is een beschermingsmaatregel. Die bescherming is nodig als je zelf niet (meer) goed in staat bent om beslissingen te nemen over je leven en er niemand anders is die jou kan vertegenwoordigen.
Er zijn drie soorten wettelijke vertegenwoordigers.
- Een curator behartigt je belangen en neemt beslissingen op alle terreinen van je leven.
- Een bewindvoerder behartigt je belangen en neemt beslissingen over je geld en goederen.
- Een mentor behartigt je belangen en neemt beslissingen over de zorg.
Let op: familievertegenwoordiging (zonder benoeming door de kantonrechter) bestaat alleen in de zorg. Wil je dat je partner of een familielid jou vertegenwoordigt in geldzaken of in het beheer van goederen, dan kan dat alleen bij volmacht, of als bewindvoerder of curator (door de kantonrechter benoemd).
Voor alle duidelijkheid een overzicht van de verschillende vormen van vertegenwoordiging.
| Mogelijk voor: | Benoemd door: | |
| Familievertegenwoordiger | Alleen zorg. | Niemand. Je naaste wordt familievertegenwoordiger doordat een zorgverlener dat aan hem vraagt op het moment dat jij zelf niet in staat bent om te beslissen. |
| Gevolmachtigde | Alle terreinen. | Jou zelf, in een volmacht of levenstestament. |
| Curator | Alle terreinen. | De kantonrechter. |
| Bewindvoerder | Alleen geld en goederen. | De kantonrechter. |
| Mentor | Alleen zorg. | De kantonrechter. |
Wie wordt wettelijke vertegenwoordiger
Je kunt zelf tegen de rechter zeggen wie je als wettelijke vertegenwoordiger wilt. De rechter zal hier altijd rekening mee houden.
Een wettelijke vertegenwoordiger is meestal een gewone medemens. Iemand die opkomt voor jouw belangen. Vaak gaat het om ouders (van volwassen kinderen met een beperking) of kinderen (van ouders met dementie). Maar het kan ook een ander familielid zijn. Of een goede vriend die sterk bij jouw leven betrokken is.
De rechter kan de wettelijke vertegenwoordiging ook opdragen aan een organisatie. Vaak is dat een bureau waar professionele curatoren, bewindvoerders en mentoren werken. Bij mentorschap kan het ook gaan om een regionale stichting mentorschap. Zo’n stichting werkt met vrijwilligers die het mentorschap uitvoeren.
Vertegenwoordiging door een professionals of vrijwilligers heeft voor- en nadelen. Organisaties die curatele, bewindvoering of mentorschap uitvoeren moeten aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Ze moeten bijvoorbeeld een klachtenregeling hebben. En de mensen die er werken moeten een passende opleiding hebben. Nadelen zijn de hogere jaarlijkse vergoeding en het feit dat de vertegenwoordiger bij de start geen band met jou heeft. Een vrijwilliger kan die band snel opbouwen. Een professionele vertegenwoordiger die het voor zijn brood doet, heeft hier vaak minder tijd voor.
De rechten en plichten van wettelijke vertegenwoordigers liggen vast in wettelijke regelingen. Ze moeten bijvoorbeeld regelmatig verantwoording afleggen aan de rechtbank. Meer over die rechten en plichten lees je op de pagina’s over curatele, bewindvoering en mentorschap.
Tijdelijke vertegenwoordiging
Een wettelijk vertegenwoordiger kan zijn taak tijdelijk op zich nemen, tot er definitief iemand anders gevonden is. Ook tijdelijke wettelijke vertegenwoordiging loopt via de rechtbank.
Co-vertegenwoordiging
De rechter kan ook beslissen om twee wettelijke vertegenwoordigers te benoemen. Bijvoorbeeld twee mensen die samen, in overleg, de bewindvoering of het mentorschap uitvoeren. Of een aparte bewindvoerder én een aparte mentor. Eén van beide (of allebei) moeten dan particulieren zijn, zoals familie. De rechter kan niet twee professionele wettelijke vertegenwoordigers aanstellen.
Niet overdraagbaar
Curatorschap, bewindvoering en mentorschap zijn op zichzelf niet overdraagbaar.
- Professionele en vrijwillige vertegenwoordigers kunnen de uitvoering wel aan een collega overdragen, maar alleen als die bij hetzelfde bureau of bij dezelfde stichting werkt. In dat geval is namelijk de stichting of het bureau (als rechtspersoon) door de rechter aangewezen als curator, bewindvoerder of mentor.
- Je vertegenwoordiger kan wel een ander mandateren om zijn taken (tijdelijk) waar te nemen, bijvoorbeeld omdat hij korter of langer afwezig is. Maar hij blijft zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitvoering. Is je vertegenwoordiger vaak weg, dan is het misschien handiger dat een ander deze taak op zich neemt. Of co-vertegenwoordiger wordt. Dat kan alleen via de rechter.
Aansprakelijkheid
Een wettelijke vertegenwoordiger die zijn werk niet goed doet, kan aansprakelijk zijn voor de gevolgen daarvan. De vertegenwoordiger moet dan wel verwijtbaar onrechtmatig hebben gehandeld bij de uitoefening van zijn taak. Dat kan ook verwijtbare nalatigheid zijn. Een vertegenwoordiger die naar beste weten en kunnen zijn taak uitvoert, is daardoor niet snel aansprakelijk voor eventuele schade.
Woonplaats
Je wettelijke vertegenwoordiger hoeft niet in dezelfde plaats te wonen als jij. Hij kan zelfs in het buitenland wonen. Maar omdat het dan wel lastig wordt om contact te houden, ligt het niet erg voor de hand. Gaat je vertegenwoordiger ver weg verhuizen, dan kan hij overwegen om de vertegenwoordiging via de rechter over te dragen aan iemand anders in de familie of aan een organisatie.
Ontslag en opvolging
Je wettelijk vertegenwoordiger kan aan de kantonrechter vragen om hem van zijn taak te ontheffen. Dat moet schriftelijk. De rechter kan dan een andere wettelijk vertegenwoordiger benoemen. Weet je vertegenwoordiger al wie zijn opvolger zou kunnen worden, dan kunnen zij samen een verzoek indienen bij de rechtbank, inclusief een zogenoemde ‘bereidverklaring’. De rechter kan het verzoek dan in één keer afhandelen.
Wil je wettelijke vertegenwoordiger nu nog niet stoppen, maar wordt de taak wel te zwaar? Dan kan hij aan de kantonrechter om naast hem een tweede co-vertegenwoordiger te benoemen. Tegen de tijd dat het hem echt niet meer lukt, kan de co-vertegenwoordiger dan al zijn taken overnemen.
De rechter kan ook uit zichzelf besluiten dat je wettelijk vertegenwoordiger dat niet meer kan zijn. Bijvoorbeeld omdat hij een strafbaar feit hebt gepleegd. De rechter zal hem dan van zijn taak ontheffen.
Meer informatie
Betrouwbare informatie over wettelijke vertegenwoordiging op andere websites.
- Lees de brochure Curatele, bewind en mentorschap van de Rijksoverheid.
- Een professionele curator, bewindvoerder of mentor kun je vinden via hun beroepsvereniging Aegis.
- Een vrijwillige mentor van een regionale stichting mentorschap kun je vinden via Mentorschap Nederland.
