- Wat kan en mag een curator?
- Curator versus mentor en bewindvoerder
- Wie kan curator zijn?
- Aanvraag en benoeming curator
- Kosten en vergoeding
- Beëindiging van curatele
- De uitvaart van de cliënt
- Een klacht indienen tegen een curator
- Praktische adviezen bij curatele
Wat kan en mag een curator?
Wat doet een curator voor je?
De curator neemt samen met of voor iemand die dat zelf niet (meer) kan beslissingen, zowel op financieel als niet-financieel gebied. De curandus (degene die onder curatele gesteld is) is handelingsonbekwaam. De positie van de curator lijkt dan ook veel op die van ouders of voogd. De curator is de wettelijk vertegenwoordiger van de curandus, treedt voor hem op en behartigt de financiële en andere belangen van de curandus.
Wat zijn de taken van een curator?
Curatele betreft zowel de financiële als de niet-financiële belangen van de meerderjarige. De curator is daardoor zowel een soort bewindvoerder, al heeft hij meer bevoegdheden dan een bewindvoerder, als een soort mentor. Een deel van de wettelijke regeling van curatele is ook bij mentorschap van toepassing. De taak en bevoegdheden van de curator hebben betrekking op zorg en welzijn, maar ook op het geld en de goederen van de curandus. Evenals bij mentorschap geldt dat de curator niet bevoegd is hoogst persoonlijke beslissingen voor de curandus te nemen. Curatele biedt ook een betere bescherming voor het vermogen van een meerderjarige dan een beschermingsbewind. Om die reden is curatele geschikt voor de bescherming en vertegenwoordiging van meerderjarigen die in staat zijn schulden te maken en hoewel ze dat niet mogen, koopovereenkomsten e.d. aangaan tot schade van zichzelf en die beslissingen nemen waarvan de ze consequenties niet overzien.
Bekijk hier overige richtlijnen voor goede vertegenwoordiging
Curator versus mentor en bewindvoerder
In grote lijnen is mentorschap bedoeld voor persoonlijke beslissingen, zoals zorg en gezondheid. Bewindvoering voor financiële beslissingen. Binnen de zorg is er geen verschil tussen de bevoegdheden van een curator, een bewindvoerder en een mentor. Binnen de wetten Wgbo, Wet Zorg en Dwang (WZD) en de Wet verplichte ggz (Wvggz) is geen verschil tussen wat de mentor en de curator mag en moet. De Wgbo (wet op de geneeskundige behandelovereenkomst) regelt de patiëntenrechten en de juridische relatie tussen een medisch hulpverlener en een patiënt of cliënt. De WZD regelt de gedwongen opname van personen met een verstandelijke beperking of een geriatrische aandoening. De Wvggz regelt hetzelfde voor mensen met een geestelijke stoornis.
Meer informatie over de verschillen tussen curatele, bewind en mentorschap
Wie kan curator zijn?
- Iedereen van 18 jaar en ouder in Nederland, die zelf niet onder bescherming staat of een strafblad heeft, niet in een schuldsanering zit of in staat van faillissement verkeert;
- Een rechtspersoon, zoals een stichting, vereniging, BV.
De instelling, alsmede personeel van de instelling, waar iemand verblijft kan voor die persoon niet tot curator, bewindvoerder of mentor worden benoemd.
Co-curator
De kantonrechter kan twee personen als curator benoemen. Dan zijn zij co-curatoren. Co-curatoren kunnen ieder zelfstandig de taken van curator verrichten. Co-curatoren moeten allebei bij de kantonrechter verantwoording afleggen voor wat ieder doet. Daarbij zijn beiden in dezelfde mate verantwoordelijk voor alles. Onderling kunnen zij de taken dus wel verdelen, maar ieder blijft verantwoordelijk voor wat hij/zij zelf doet én voor wat de ander doet. Wanneer de rechter constateert dat er waarschijnlijk problemen zullen ontstaan in de samenwerking zal de rechter iemand anders benoemen, zo nodig van buiten familie.
Op het aanvraagformulier is ruimte om aan te geven dat er twee mensen curator willen worden.
Aanvragen en benoeming curator
Wie kan een curatele aanvragen?
- betrokkene zelf
- partner
- bloedverwanten tot de vierde graad
- voogd (zolang betrokkene minderjarig is)
- officier van justitie
- instelling of woonvoorziening waar betrokkene verblijft
Waar wordt curatele aangevraagd?
Curatele wordt aangevraagd bij de kantonrechter van de rechtbank in het rechtsgebied (arrondissement) waar de persoon woont voor wie de maatregel wordt gevraagd.
Hoe wordt curatele aangevraagd?
Voor de aanvraag bij de betreffende kantonrechter is nodig:
- ingevuld aanvraagformulier (downloadbaar in PDF)
- akkoordverklaring (in te vullen door ouders, broers, zussen)
- bereidverklaring (in te vullen door degene die curator wordt)
- verklaring van een arts of behandelaar waaruit blijkt wat voor beperking de persoon heeft voor wie de maatregel wordt aangevraagd
Hoe verloopt het aanvragen?
De aanvraag wordt behandeld in een zitting van de kantonrechter. Meestal ontvangt u binnen twee weken na de zitting een uitspraak over uw aanvraag.
Kosten en vergoeding
Griffierechten
Voor de benoeming van een curator moet u griffierechten betalen. Het tarief van het griffierecht is het laagste tarief binnen het griffierecht en is tevens het tarief voor onvermogenden. Wanneer iemand met een laag inkomen de maatregel aanvraagt kan hij/zij bij de gemeente vragen om een vergoeding uit de Bijzondere bijstand. Het griffierecht bedraagt in 2024 € 87.
Vergoeding familiecurator
Bij de benoeming van de curator, bewindvoerder of mentor stelt de kantonrechter op verzoek de beloning vast op basis van de wettelijke regeling. De jaarbeloning, inclusief onkostenvergoeding, bedraagt voor 2024 voor een familiecurator € 1.290.
De kantonrechter kan wegens uitzonderlijke omstandigheden het bedrag van de beloning anders vaststellen.
De vergoeding wordt uit het vermogen van de curandus betaald. Overleg met de kantonrechter is daarvoor niet nodig. Zo nodig kan een beroep worden gedaan op de gemeente voor Bijzondere bijstand.
Deze vergoeding wordt beschouwd als een vergoeding voor de onkosten die de curator maakt. Over deze vergoeding hoeft dan ook geen belasting te worden betaald.
Beëindiging van curatele
De taak van de curator eindigt:
- door tijdsverloop als hij voor een bepaalde tijd was benoemd
- door overlijden van de curator of curandus
- wanneer de curator onder curatele wordt gesteld of een mentor en/of bewindvoerder krijgt toegewezen
- door ontslag van de curator of beëindiging van de curatele door de kantonrechter
- als de curatele wordt vervangen door een andere maatregel
- wanneer iemand zijn belangen na verloop van tijd weer zelf kan behartigen.
Contact met de rechtbank is altijd nodig bij beëindiging.
De uitvaart van de cliënt
Op het moment dat de cliënt overlijdt eindigt de taak van de curator. Eén van de eerste dingen die moet gebeuren is het informeren van eventuele familie, bewindvoerder of financieel gemachtigde en uiteraard de kantonrechter. Vervolgens informeer u ook andere sleutelfiguren (notaris, thuiszorg, buren, woningeigenaar, e.d.). Maar er moet ook een uitvaart geregeld worden. Iedere burger, dus ook de (inmiddels voormalige) curator kan een uitvaartondernemer informeren, als niemand anders dat doet. Om achteraf niet met ongewenste verantwoordelijkheden en verplichtingen geconfronteerd te worden, maakt de curator (nu zaakwaarnemer) zijn positie duidelijk en zet geen handtekening waardoor de zaakwaarnemer financieel aansprakelijk zou worden voor de kosten van de uitvaart.
Wanneer er een testament of uiterste wilsbeschikking is kan de cliënt daarin aangegeven hebben wie de uitvaart moet regelen, vaak is er dan executeur-testamentair genoemd. Wanneer er geen testament of uiterste wilsbeschikking is, is de uitvaart een taak van de nabestaanden: echtgenoot, partner, kinderen, familie. De voormalige curator kan zijn diensten aanbieden aan de nabestaanden. Deze zijn niet verplicht van deze diensten gebruik te maken.
Wanneer er geen nabestaande zijn of deze niet beschikbaar zijn, gaat deze taak naar de persoon die redelijkerwijs in de plaats treedt van nabestaanden. Woonde betrokkene in een instelling, neemt de instelling doorgaans het regelen van de uitvaart op zich. De (voormalige) curator kan daarbij van grote waarde zijn, gezien de kennis die de curator heeft opgedaan in de contacten met betrokkene. Als er geen instelling is die de uitvaart kan of wil regelen kan de voormalige curator als ‘zaakwaarnemer’ optreden en in overleg met diverse betrokkenen zaken regelen.
De curator weet of er een uitvaartverzekering, een depositofonds of voldoende geld op de rekening van de cliënt is om de uitvaart of de meerkosten van de uitvaart te betalen. Wanneer er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn kan de curator in gesprek gaan met de uitvaartverzorger en deze opdracht geven voor het regelen en uitvoeren van de uitvaart. De opdrachtgever is namelijk verantwoordelijk en aansprakelijk voor de betaling van de uitvaartkosten.
In het kader van goede vertegenwoordiging heeft de curator ook samen met de cliënt, als die daartoe in staat en bereid is, vastgelegd wat diens wensen zijn. De wet op de lijkbezorging bepaalt namelijk dat de uitvaart moet geschieden overeenkomstig de wens of de vermoedelijke wens van de overledene, tenzij dat redelijkerwijs niet gevergd kan worden.
Wanneer er geen (voldoende) financiële middelen zijn om de uitvaart te betalen kan de curator de gemeente inschakelen. Die moet dan (al of niet in overleg met de curator) de uitvaart regelen inclusief de opdracht aan de uitvaartverzorger. De gemeente kan de kosten verhalen op de nalatenschap of op de bloed- en aanverwanten die onderhoudsplichtig zouden zijn geweest: de ouders, de kinderen, behuwdkinderen, schoonouders en stiefouders. Is er geen verzekering, geen vermogen, geen familie, dan betaalt de gemeente de (zeer sobere) uitvaart uit de algemene middelen van de gemeente. Eventuele wensen van de overledene kunnen dan niet ingewilligd worden als die meer geld of tijd zouden kosten.
Een klacht indienen tegen een curator
Als een curator in iemands ogen in zijn of haar taak tekort schiet, kan die persoon een klacht indienen. Dat moet als volgt gebeuren:
- degene die de klacht indient moet 18 jaar of ouder zijn;
- de klacht moet schriftelijk ingediend worden;
- de klacht moet ingediend worden bij de kantonrechter van de rechtbank in het rechtsgebied (arrondissement) waar de persoon woont voor wie de maatregel is getroffen;
- de kritiek op de taakuitoefening van de curator moet duidelijk beschreven worden en onderbouwd worden met beschrijving van situaties waarin de huidige curator niet (voldoende) of niet op correcte wijze de belangen van de cliënt behartigt;
- er moet gevraagd worden of de rechter wil nagaan of er een gewichtige reden aanwezig is om de curator te berispen of te vervangen.
