Ieder meerderjarig persoon kan aan een ander de bevoegdheid geven om in zijn naam op te treden en rechtshandelingen te verrichten. Bijvoorbeeld om iets te kopen of te verkopen, een formulier in te vullen of een betaling te verrichten. De persoon die de bevoegdheid geeft wordt volmachtgever genoemd. De persoon die de volmacht krijgt wordt gevolmachtigde genoemd.
Door het geven van een volmacht aan een persoon die u vertrouwt (binnen of buiten de familie) kunt u uw vertegenwoordiger zelf aanwijzen.
- Volmacht alleen bij wilsbekwaamheid
- Doel van een volmacht
- Opstellen van een volmacht
- Toezicht
- Erkenning
- Voordelen van een volmacht
- Nadelen van een volmacht
- Volmacht én beschermingsmaatregel
- Soorten volmachten
- Wanneer benoeming kantonrechter en wanneer volmacht
- Einde van de volmacht
Volmacht alleen bij wilsbekwaamheid
Om een volmacht te kunnen regelen is allereerst vereist dat de volmachtgever wilsbekwaam is op dit punt: dat hij in staat is om dit vrijwillig en bij volle bewustzijn te doen en dat hij begrijpt wat hij doet. Dit betekent dat personen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking meestal niet in staat zijn een volmacht af te geven en dat dus voor hen deze mogelijkheid niet openstaat.
Een tweede vereiste is dat er iemand is in wie degene die de volmacht geeft vertrouwen heeft. Er is geen toezicht en geen controle. Dus is het een kwestie van vertrouwen. De volmachtgever kan trouwens wel bepalen dat er toezicht wordt gehouden en door wie.
Doel van een volmacht
Een volmacht is bedoeld om de zaken te regelen voor een eventuele latere periode van wilsonbekwaamheid of voor een periode waarin iemand (tijdelijk) niet in staat is om zijn/haar eigen zaken te regelen. Mensen die bijvoorbeeld pas geleden de diagnose Alzheimer hebben gekregen, zouden de mogelijkheid van een volmacht kunnen gebruiken.
Opstellen van een volmacht
Voor het opstellen en afgeven van een volmacht hoeft men niet naar een notaris. Een volmacht moet schriftelijk opgesteld worden met vermelding van datum en handtekening. Belangrijk is goed te bedenken waarvoor de volmacht wordt verleend en dat goed in de volmacht te beschrijven. Voorbeelden van volmachten zijn te vinden op internet bijvoorbeeld onder ‘voorbeeld volmacht’. Maar vooral als de volmachtgever ook financiële bevoegdheden overdraagt aan de gevolmachtigde is het wel verstandig om de notaris in te schakelen. De notaris checkt de wilsbekwaamheid van de volmachtgever op het moment dat hij de volmacht afgeeft. Hij gebruikt daarvoor een protocol en kan eventueel een onafhankelijk arts inschakelen. Het is belangrijk om officieel vast te stellen dat iemand wilsbekwaam is, want daarmee kun je later problemen voorkomen. Niemand kan dan zeggen dat de volmachtgever niet uit eigen vrije wil de volmacht heeft afgegeven.
Toezicht
De gevolmachtigde treedt op in een periode dat de volmachtgever waarschijnlijk niet meer goed in staat is zelf controle uit te oefenen of de volmacht te beëindigen. Een belangrijk aandachtspunt is daarom dat er ook iemand is (of een instantie) die toezicht houdt op wat de gevolmachtigde doet. Dat is niet verplicht maar het is wel aan te raden. Want anders is er geen toezicht en geen controle. Controle is er alleen automatisch als iemand door de rechter is benoemd.
Erkenning
Ook is belangrijk dat derden, met name banken en verzekeringsmaatschappijen, de volmacht erkennen. Grote problemen lijken zich niet voor te doen, maar gladjes verloopt de erkenning ook niet overal; banken willen bijvoorbeeld graag dat hun eigen volmacht-formulieren gebruikt worden.
Het is mogelijk om te regelen dat de gevolmachtigde onmiddellijk nadat de volmacht is afgegeven, volledig bevoegd is om namens de volmachtgever op te treden, ook als die volmachtgever zelf nog prima in staat is om beslissingen te nemen. Het is ook mogelijk (en misschien wel beter) om te regelen dat de gevolmachtigde pas volledig bevoegd is om op te treden wanneer een medisch deskundige op een later moment heeft vastgesteld dat de volmachtgever wilsonbekwaam is geworden.
Voordelen van een volmacht
Voordelen zijn maximale zeggenschap over de financiële en niet-financiële zaken. Iemand die een volmacht afgeeft (de volmachtgever) blijft handelingsbekwaam en handelingsbevoegd. De volmachtgever blijft vrij om zoveel schenkingen te doen als hij wil en kan dat met zijn gevolmachtigde afspreken. Als er een bewindvoerder benoemd is moet men toestemming vragen aan de rechter om een schenking te kunnen doen. De rechter geeft die toestemming lang niet altijd.
Nadelen van een volmacht
Een volmacht kan als nadeel hebben dat de gevolmachtigde wel bevoegd is om op te treden, maar niet verplicht is om dat te doen. Dat kan opgelost worden door de gevolmachtigde ervoor te laten tekenen dat hij zich verplicht de aangeduide belangen te behartigen en de omschreven werkzaamheden uit te voeren (officieel: lastgeving).
Volmacht én beschermingsmaatregel
Ondanks het bestaan van een volmacht kan het nodig zijn dat een beschermingsmaatregel wordt uitgesproken. Het kan gebeuren dat bijvoorbeeld de verkoop van het huis niet in de volmacht is geregeld. Of het kan zijn dat de gevolmachtigde de belangen van de volmachtgever niet goed behartigt. Een vertegenwoordiger die door de rechter benoemd is kan de volmacht opzeggen.
Soorten volmachten
Algemene volmacht
Een algemene volmacht is een volmacht die alle zaken van de volmachtgever en alle rechtshandelingen omvat. Behalve de zaken en rechtshandelingen die uitdrukkelijk zijn uitgesloten. Dit moet dan wel schriftelijk zijn vastgelegd en omschreven. Zo kan bijvoorbeeld een ouder volmacht geven aan één van zijn kinderen om zijn financiën te beheren en zaken te regelen met uitzondering van het verkopen van de eigen woning.
Bijzondere volmacht
Een bijzondere volmacht is een volmacht die zich uitstrekt tot een bepaald gebied of een bepaald doel. Uit de schriftelijke vastlegging moet dit dan ook duidelijk blijken. Zo kan een volmachtgever bijvoorbeeld aan een ander volmacht geven om voor hem of haar beslissingen te nemen aangaande behandeling, verpleging en zorg indien de volmachtgever zelf wilsonbekwaam zou worden om zelf deze beslissingen te nemen.
Onderhandse volmacht
Men kan een volmacht onderhands regelen, dat wil zeggen door middel van een akte of verklaring waarin de volmachtgever aan de gevolmachtigde de bevoegdheid verleend tot een bepaalde handeling. Een voorbeeld is het ondertekenen van een volmacht (machtiging) aan bijvoorbeeld de zorgverzekeraar om iedere maand het bedrag van de verschuldigde premie van de zorgverzekering van je bankrekening af te schrijven: de zogenaamde automatische incassomachtiging. Bij verkiezingen kan iemand een ander machtigen om namens hem een stem uit te brengen. Binnen een vereniging kan men zich door het afgeven van een volmacht op een ledenvergadering laten vertegenwoordigen door een ander lid.
Bankmachtiging
Een bankmachtiging is een bijzondere ‘onderhandse volmacht’. Deze volmacht moet voldoen aan de regels die de bank stelt, en ze wordt geregeld met behulp van de formulieren die de bank daarvoor heeft. De volmachtgever kan een bepaald persoon de volmacht geven om één of meerdere bankrekeningen (mede-) te beheren. Zo kan bijvoorbeeld een machtiging gegeven voor het beheer van de betaalrekening, maar niet voor de spaarrekening. Meer informatie over bankmachtigingen vindt u op de websites van de verschillende banken.
Notariële volmacht
In een volmacht kunt u alles regelen voor uw toekomst indien u wilsonbekwaam wordt. Eenvoudige zaken kan men gemakkelijk regelen met een onderhandse akte. Soms zijn zaken heel ingewikkeld en gaat de beslissingsbevoegdheid van de gemachtigde erg ver. Dan is het aan te raden een volmacht bij de notaris op te laten maken. De notariële akte is dan het bewijs van het bestaan van de volmacht. Veel instanties (bv. banken) accepteren alleen notariële volmachten. Meer informatie vindt u op: www.notaris.nl.
Einde van de volmacht
In het algemeen eindigt de volmacht bij overlijden van de volmachtgever. Het is mogelijk om te bepalen dat de volmacht niet eindigt bij overlijden van de volmachtgever. Dit staat in art. 74 van boek 3 van het BW. Dit kan als het gaat om een volmacht die vooral in het belang van de gevolmachtigde is (de persoon die de volmacht mag gebruiken) of van een derde.
De volmachtgever kan de volmacht ook intrekken als hem dat goed dunkt.
